سرزمین آندلس در اسپانیا برای قرنها میزبان مسلمانانی بوده است که از خود شاهکارهایی فراوان بر جای گذاردهاند. از منحصربهفردترین آن دستاوردها، مسجد جامع کوردوبا (Mosque of Cordoba) یا مسجدکلیسای جامع کوردوبا (Mosque Cathedral of Cordoba) که در شهر کوردوبا (قرطبه) (Córdoba) واقع شده است. این مسجد بیشک یکی از مهمترین بناهای اسلامی در اروپا و سراسر جهان است. با توجه به اینکه این بنا برای دورههایی به عنوان مسجد و برای زمانهایی به عنوان کلیسا استفاده میشد، به نمادی از تلفیق هنر اسلامی-مسیحی بدل گشته است. با دارالترجمه اسپانیایی کتیبه همراه باشید.
کوردوبا یازدهمین شهر بزرگ اسپانیا است که در جنوب این کشور و در منطقه آندلس واقع شده است. در این شهر تاریخی که آب و هوایی گرم و دلپذیر دارد در حال حاضر بیش از 350 هزار نفر سکونت دارند. کوردوبا به «قرطبه» نیز مشهور است؛ نامی که از دوران حکومت امویان در اندلس به یادگار مانده است. در این دوران، قرطبه پایتخت حکومت بود و از آن به عنوان یکی از زیباترین شهرهای جهان یاد میشد.
محل قرارگیری مسجد کوردوبا در گذشتههای دور منزلگاه یک معبد رومی بود که بعدها به یک کلیسای مسیحی ویزیگوت تبدیل شد. در سال 711 میلادی زمانیکه مسلمانها، سرزمین اندلس را از مسیحیان گرفتند، کلیسای ویزیگوت را به دو بخش به عنوان محلی برای عبادت هم مسیحیان و هم مسلمانان تقسیم کردند. با این حال در سال 784 «امیر عبدالرحمان» دستور تخریب کلیسا را داد و شروع به ساخت مسجد بزرگ کرد. این پروژه عظیم برای بیشتر از دو قرن به طول انجامید و سرانجام وقتی که در سال 987 میلادی تکمیل شد، مسجد کوردوبا را به بزرگترین مسجد در تمام قلمرو اسلام تبدیل کرد.
سالها بعد در سال 1236 میلادی پادشاه فرناندو سوم و نیروهایش این شهر را فتح کردند و در اولین اقدام پرچم خود را بر منارههای مسجد جامع کوردوبا برافراشتند. در نتیجه با ورود مجدد مسیحیان و قدرت گرفتنشان آرام آرام چهره مسجد به کلیسا تبدیل شد.
از نظر موقعیت مکانی این مسجد در قسمت جنوب غربى شهر کودوبا، اسپانیا، و در نزدیکى رود بزرگ «الوادى» قرار دارد که ۴ کوچه باریک از چهار جهت آن را در برگرفتهاند. این بنای تاریخی، بیشتر با طاقهای بزرگی شناخته میشود که به طاقهای کلیسای جامع آخن (Aachen) در آلمان شبیهاند. این طاقهای نعلاسبی با تزئینات اسلامی به شدت مسحورکنندهاند. همچنین ستونهای مرمر شبستان که به 856 مورد میرسند، جلوه و عظمتی خاص به آن بخشیدهاند. بخش بزرگی از آنها از بقایای معابد رومی و یا سایر ساختمانهای ویران شدهی رومی ساخته شده است. از دیگر ویژگیهای خاص مسجد کودوبا ورودی اصلی آن است که از حیاط درختان پرتقال میگذرد. در فصل بهار، عطر شکوفههای این درختان همراه با تزئینات شگفتانگیز معماری آن، فضایی استثنایی را خلق میکنند.
مناره مسجد کودوبا نیز در نوع خود بسیار جذاب است. ارتفاع این مناره ۲۰ متر و نمای آن از سنگهاى مرمر نقاشی شده با نقشهاى اسلامى است. در ضلع جنوبی مسجد، مناره دیگرى به طول ۱۲ متر و ارتفاع ۹۳ متر که از ۵ طبقه تشکیل شده است قرار دارد. در این مناره ۱۹ درب از جنس مس و یک گنبد وجود دارد که بر روى ۳۶۵ ستون مرمرى گشوده میشوند. همچنین این مسجد داراى یکهزار و ۲۹۳ ستون از جنس مرمر بوده که از این تعداد تنها یکهزار و ۹۳ ستون باقى مانده است است. جهت روشنایی مسجد نیز از 4700 چلچراغ جهت نورپردازی استفاده می شود.
از نکات قابل توجهی که میتوان به آن اشاره کرد این است که از “مسجد جامع دمشق” به عنوان الگویی برای ساخت آن الهام گرفته شده است. همچنین در این مسجد میتوان تغییرات مذهبی که شهر کوردوبا با آنها در طول تاریخ مواجه شده است را به خوبی تماشا کرد.
در سال 2010 میلادی، اختلافی بر سر نام کلیسا درگرفت که درنهایت با برگزیدن اسم «مسجد-کلیسای کوردوبا» به آن خاتمه دادند. به همین دلیل بخش قدیمی شهر کوردوبا در سال 1994 میلادی توسط یونسکو به عنوان میراث جهانی شناخته و ثبت شد.
